Verdraagzaamheid in een ander licht

Tolerantie of tolerant zijn wordt zeer belangrijk geacht in onze maatschappij. Het is een term die veel meer inhoudt dan men denkt en grote gevolgen (positief of negatief) kan hebben op de samenleving. Wat tolerantie juist inhoudt is niet éénduidig uit te leggen. Daarom is het belangrijk dat men meerdere facetten belicht om de ware betekenis van het beladen woord te achterhalen. Het bekijken van de verschillende vormen van tolerantie, de tolerantiemodellen van Walzer en verbanden met aspecten die prominent aanwezig zijn in de maatschappij, kunnen hierbij helpen.

Wat is tolerantie/tolerant zijn?

Tolerantie of verdraagzaamheid is het menselijk vermogen om iets te accepteren of verdragen dat niet strookt met de opvattingen, overtuigingen of gevoelens die men zelf heeft. Het is als het ware het respecteren van het 'anders-zijn'. Tolerant zijn is een basiseigenschap in de democratische maatschappij. Het woord tolerantie werd reeds veelgebruikt in de Oudheid en ook in de Middeleeuwen. Toen was de betekenis van dit woord echter een beetje anders dan vandaag: het woord tolerantie stond synoniem voor het hebben van geduld, toegeeflijk zijn, vergevingsgezind zijn en het hebben van een zachtmoedig karakter. Vanaf de jaren 2000 wordt tolerantie eerder gelinkt aan normen en waarden.

Vormen van tolerantie

Tolerantie kan men zowel vertonen op individueel als op groepsvlak. Alles begint uiteraard bij tolerant zijn op individueel niveau. Men kan deze vormen opdelen in modellen, ook wel de tolerantiemodellen van Walzer genoemd. Indien men zelf niet in staat is zich tolerant op te stellen, zal men dit ook niet kunnen op collectief vlak. Tolerantie is echter geen aangeboren eigenschap, het vloeit voort uit de opvoeding en de normen en waarden die meegegeven worden vanuit de maatschappij.

De mens heeft zich sinds zijn bestaan altijd al gegroepeerd. Er bestaat namelijk sterkte in aantal. Indien een groep zich tolerant opstelt, kan dit een positieve wisselwerking teweegbrengen tussen de betrokkenen. Het tegendeel is echter ook waar en meermaals pijnlijk duidelijk geworden in de geschiedenis van de mens. Het niet tolereren van een bepaalde religie, levensovertuiging, cultuur, afkomst of wat dan ook gebeurt meestal op collectief vlak en dit kan zware gevolgen hebben voor de groep of persoon die niet getolereerd wordt.

Welke aspecten in het leven vereisen tolerantie?

Culturen verschillen van regio tot regio. Aangezien we leven in een wereld waarin globalisatie een belangrijke rol speelt, bestaat de mogelijkheid om in contact te komen met een andere cultuur. Het internationale karakter van de democratische maatschappij zorgt er deels voor dat de grenzen tussen deze culturen minder groot worden, wat niet betekent dat tolerantie een standaard gegeven wordt in deze kwestie.

Het leven in een multiculturele samenleving wordt door de globalisatie ook steeds meer de realiteit. Het vermogen om te kunnen omgaan met de verschillen van de medemens die een andere afkomst heeft (huidskleur, taal, etnie, ...) is vrij belangrijk. Het niet tolereren van een buitenlander of persoon met andere afkomst (zonder dat hier een uitdrukkelijke oorzaak voor is op het vlak van aanvaardbaar gedrag) strookt namelijk niet met het Verdrag van de Rechten van de Mens. Integratie is belangrijk, maar is vrijwel onmogelijk indien de maatschappij zich niet tolerant opstelt voor bepaalde factoren. Uiteraard geldt dit ook langs de andere kant.

Tolerantie voor religie en levensvisie blijkt één van de moeilijkste dingen te zijn die er bestaan. De wortels van dit probleem bevinden zich diep in de persoonlijke interpretatie en beleving van de religie. Het lijkt onwaarschijnlijk dat deze intolerantie ooit zal verdwijnen aangezien sommige religies geen ander geloof dan het hunne erkennen of aanvaarden. Het recht op vrijheid van religie is tevens één van de basisprincipes van het Verdrag van de Rechten van de Mens.

Uiteraard zijn er nog vele andere zaken waarbij tolerantie een belangrijke rol speelt, groot of klein. Voorbeelden hiervan zijn:

• normen en waarden
• seksuele geaardheid
• politieke overtuiging
• manier van kleden
• interesses
• ...